Wyspy Marshalla

Republika Wysp Marshalla
Aolepān Aorōkin M̧ajeļ
Republic of the Marshall Islands
Godło	Flaga
	Dewiza: „Jepilpilin ke Ejukaan”; (Osiągnąć sukces poprzez wspólny wysiłek)
	Hymn: Forever Marshall Islands;
Ustrój polityczny	Demokracja parlamentarna
Stolica	Majuro
Data powstania	21 października 1986
Prezydent	Hilda Heine
Powierzchnia	181 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 58 413
• gęstość	304 os./km²
Kod ISO 3166	MH
Waluta	dolar amerykański (USD)
Telefoniczny nr kierunkowy	+692
Domena internetowa	.mh
Kod samochodowy	MH
Kod samolotowy	V7
Strefa czasowa	UTC +12
Język urzędowy	marszalski, angielski
Religia dominująca	protestantyzm
PKB (2017); • całkowite ; • na osobę	; 0,199 mld USD; 3625 USD
PKB (PSN) (2017); • całkowite ; • na osobę	; 0,189 mld dolarów międzynar.; 3439 dolarów międzynar.
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach

Wyspy Marshalla^[3] (Republika Wysp Marshalla, marsz. Aolepān Aorōkin M̧ajeļ, ang. Republic of the Marshall Islands) – państwo wyspiarskie na Oceanie Spokojnym, położone na północ od Nauru i Kiribati, na wschód od Mikronezji oraz na południe od amerykańskiej wyspy Wake.

Ustrój polityczny

Prezydent Wysp Marshalla jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu. Jest on wybierany spośród członków marszalskiego parlamentu Nitijela przez członków tegoż parlamentu. Po wyborze na stanowisko wyznacza swój gabinet.

Wybory do parlamentu, w którym zasiada 33 parlamentarzystów, odbywają się co cztery lata.

Historia

Chociaż wyspy Mikronezji zasiedlone były już w 2 tysiącleciu p.n.e., to mało wiadomo o ich wczesnej historii. Pierwszym Europejczykiem, który przybył na Wyspy Marshalla, był hiszpański odkrywca Álvaro de Saavedra Cerón w roku 1529. Później wyspy uległy zapomnieniu na kilka kolejnych wieków. W 1788 roku wylądował tu angielski kapitan John Marshall, od którego nazwiska wzięły nazwę wyspy.

W 1885 roku otwarto niemiecką placówkę handlową na wyspach. Tym samym stały się one częścią protektoratu Nowej Gwinei Niemieckiej. Japonia zajęła je podczas I wojny światowej i administrowała nimi jako terytorium mandatowym Ligi Narodów.

Podczas II wojny światowej wyspy w ramach Operacji Flintlock (Walki o Wyspy Marshalla) zostały zajęte w 1944 roku przez Stany Zjednoczone i włączone do Powierniczych Wysp Pacyfiku. Stany Zjednoczone zaraz po wojnie rozpoczęły na atolach Bikini i Enewetak próby z bronią jądrową, które trwały aż do lat 60. XX wieku. Wielu mieszkańców Wysp Marshalla cierpi dzisiaj z powodu choroby popromiennej. Problem rekompensat za szkody wywołane przez Amerykanów jest nadal przedmiotem rozmów dwustronnych.

W 1979 roku Republika Wysp Marshalla podpisała z rządem amerykańskim układ o wolnym stowarzyszeniu, który wszedł w życie w 1986 roku. Od tej pory Wyspy Marshalla są niezależnym państwem stowarzyszonym z USA. Na podstawie Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 704 z 9 sierpnia 1991 roku Wyspy Marshalla zostały członkiem ONZ^[4], a w 2008 roku po raz pierwszy uczestniczyły w igrzyskach olimpijskich.

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Wysp Marshalla.

Republika Wysp Marshalla to 1225 wysepek rozrzuconych na zachodnim Pacyfiku (w Mikronezji), na terenie o powierzchni ponad miliona kilometrów kwadratowych. W skład państwa wchodzi 29 atoli i 5 izolowanych wysp, a łączna powierzchnia lądu wynosi 181 km². Najważniejsze atole oraz wyspy tworzą dwie główne grupy: Ratak Chain i Ralik Chain^[3], które znaczą odpowiednio „wschód słońca” i „zachód słońca”^[5].

Klimat wysp jest gorący i wilgotny z porą deszczową między majem a listopadem. Wyspy nawiedzają co jakiś czas tajfuny.

Gospodarka

Pomoc rządowa Stanów Zjednoczonych stanowi podstawę gospodarki tej wyspiarskiej republiki. Produkcja rolnicza skupia się w małych gospodarstwach. Główne uprawy to palma kokosowa, pomidory, melony oraz drzewo chlebowe. Przemysł jest słabo rozwinięty i reprezentuje go rękodzielnictwo, przetwórstwo ryb oraz kopry. Turystyka, w której zatrudnione jest obecnie 10% siły roboczej, stanowić może ważny dział gospodarki w przyszłości. Wyspy nie posiadają znaczących zasobów naturalnych (niewielka ilość fosforytów), stąd import znacznie przewyższa eksport.

Jako że Wyspy Marshalla pozostają w wolnym stowarzyszeniu z USA, rząd tego kraju udziela im corocznej pomocy w wysokości około 65 mln dolarów. W 1999 roku toczyły się negocjacje nad zwiększeniem tej pomocy, bowiem w poprzedzających latach 1996–1998 nastąpił znaczący spadek PKB kraju, który był m.in. następstwem kryzysu azjatyckiego.

Demografia

Ludność złożona jest głównie z Marszalezów (96,6%). Mieszkańcy Wysp Marshalla są pochodzenia mikronezyjskiego, którzy przybyli w te rejony Oceanii kilka tysięcy lat temu z Azji oraz z napływowej ludności pochodzenia japońskiego.

Język angielski jest w powszechnym użyciu i ma status języka urzędowego, ale mieszkańcy, rząd i parlament używają na co dzień języka marszalskiego.

Religia

Osobne artykuły: Prefektura apostolska Wysp Marshalla i Świadkowie Jehowy na Wyspach Marshalla.

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center^[6]^[7]:

Protestantyzm: 87,0% (gł. kongregacjonaliści: 55% i zielonoświątkowcy: 30%^[8])
Katolicyzm: 8,4%
Inni chrześcijanie: 2,1% (gł. mormoni, ale także Świadkowie Jehowy)
Brak religii: 1,5%
Tradycyjne religie plemienne: 0,3%
Inne religie: 0,7%.

Kultura

Mieszkańcy Wysp Marshalla znani byli w przeszłości ze swego kunsztu w budowaniu łodzi. Na wysokim poziomie stała także sztuka nawigacji, która jednak obecnie ulega zapomnieniu. W nawigacji pomagały mapy wykonywane z wiązanych ze sobą drewnianych patyczków z włókien palmy kokosowej i muszli kauri nazywane rebbelib^[9].

Amerykańskie próby jądrowe

W latach 1946–1958 wyspy archipelagu były miejscem, gdzie USA testowały 67 bomb nuklearnych. Najsłynniejszy test bomby „Bravo” miał miejsce w marcu 1954 roku. Na atolu Bikini zrzucono wówczas bombę tysiąc razy silniejszą niż ta, która spadła na Hiroszimę. Amerykańskie testy nuklearne zapisały się niepochlebnie w narodowej świadomości mieszkańców Republiki Wysp Marshalla, władze kontynuują walkę o globalne rozbrojenie z atomowych zapasów. Wyspy Marshalla złożyły symboliczny pozew przeciwko Wielkiej Brytanii, Indiom i Pakistanowi, by wywrzeć presję na pozbycie się przez nie nuklearnego arsenału^[10].

Zobacz też

Uwagi

↑ W niektórych źródłach stolicą Wysp Marshalla określa się cały atol Majuro, na którym znajduje się aglomeracja Delap-Uliga-Darrit, gdzie znajdują się siedziby władz państwowych. Według Urzędowego wykazu nazw państw i terytoriów niesamodzielnych stolicą państwa jest Delap.

Przypisy

↑ Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych. Wyd. 6. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, s. 42. ISBN 978-83-254-2587-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018. [dostęp 2018-06-25]. (ang.).
↑ ^a ^b Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 143. ISBN 83-239-7552-3. (pol.).
↑ Security Council Resolution 704 – UNSCR [online], unscr.com [dostęp 2022-02-15] .
↑ Anono Lieom Loeak, Veronica C. Kiluwe, Linda Crowl: Life in the Republic of the Marshall Islands. University of South Pacific Centre Majuro and Institute of Pacific Studies Univeristy of the South Pacific, s. 241. ISBN 978-982-02-0364-8. [dostęp 2016-07-30].
↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].
↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].
↑ U.S. Department of State Annual Report on International Religious Freedom for 2006 – Marshall Islands. United States Department of State. [dostęp 2014-08-10].
↑ HannahH. Knighton HannahH., Navigating the Waters with Micronesian Stick Charts | Smithsonian Ocean [online], ocean.si.edu [dostęp 2022-02-16] (ang.).
↑ BusinessInsider com MarkB.M. Abadi BusinessInsider com MarkB.M., 17 Cze 16 15:30, 2754, 60 lat po zrzuceniu 67 bomb nuklearnych, te wyspy nadal są radioaktywne [online], Business Insider, 17 czerwca 2016 [dostęp 2019-07-18] (pol.).

[u1-1] W niektórych źródłach stolicą Wysp Marshalla określa się cały atol Majuro, na którym znajduje się aglomeracja Delap-Uliga-Darrit, gdzie znajdują się siedziby władz państwowych. Według Urzędowego wykazu nazw państw i terytoriów niesamodzielnych stolicą państwa jest Delap.

[2] Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych. Wyd. 6. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, s. 42. ISBN 978-83-254-2587-6.

[IMF-3] International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018. [dostęp 2018-06-25]. (ang.).

[ksng-4] Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 143. ISBN 83-239-7552-3. (pol.).

[5] Security Council Resolution 704 – UNSCR [online], unscr.com [dostęp 2022-02-15] .

[Loeak241-6] Anono Lieom Loeak, Veronica C. Kiluwe, Linda Crowl: Life in the Republic of the Marshall Islands. University of South Pacific Centre Majuro and Institute of Pacific Studies Univeristy of the South Pacific, s. 241. ISBN 978-982-02-0364-8. [dostęp 2016-07-30].

[7] Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].

[8] Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].

[9] U.S. Department of State Annual Report on International Religious Freedom for 2006 – Marshall Islands. United States Department of State. [dostęp 2014-08-10].

[10] HannahH. Knighton HannahH., Navigating the Waters with Micronesian Stick Charts | Smithsonian Ocean [online], ocean.si.edu [dostęp 2022-02-16] (ang.).

[11] BusinessInsider com MarkB.M. Abadi BusinessInsider com MarkB.M., 17 Cze 16 15:30, 2754, 60 lat po zrzuceniu 67 bomb nuklearnych, te wyspy nadal są radioaktywne [online], Business Insider, 17 czerwca 2016 [dostęp 2019-07-18] (pol.).

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Historia	Hiszpańskie Indie Wschodnie John Marshall Nowa Gwinea Niemiecka Mandat Południowego Pacyfiku Powiernicze Wyspy Pacyfiku
Geografia	Podział administracyjny Miasta Klimat
Polityka	Parlament Partie polityczne Prezydent Rząd
Gospodarka	Rolnictwo Transport Turystyka
Kultura	Hymn Flaga Godło Język Demografia Religia Święta państwowe Muzyka

Państwa	Australia Fidżi Kiribati Mikronezja Nauru Nowa Zelandia Palau Papua-Nowa Gwinea Samoa Tonga Tuvalu Vanuatu Wyspy Marshalla Wyspy Salomona
Terytoria zależne	Baker Guam Howland Jarvis Johnston Kingman Mariany Północne Midway Niue Norfolk Nowa Kaledonia Palmyra Pitcairn Polinezja Francuska Samoa Amerykańskie Tokelau Wake Wallis i Futuna Wyspy Ashmore i Cartiera Wyspy Cooka Wyspy Morza Koralowego
Integralne części państw położonych poza Australią i Oceanią	Hawaje (część Stanów Zjednoczonych) Papua, Papua Zachodnia (część Indonezji) Wyspa Wielkanocna, Sala y Gómez (część Chile) Ogasawara, Minami Tori-shima, Oki-no-Tori-shima, Wyspy Kazan (część Japonii)